Aluxes. Mexiko.

Aaluxo’ob, Alux, Aluxe naiz, naturaren izpiritu bat, eta lurrean gizakiak baino lehenago bizi izan naiz, batzuek diote eguzkia baino zaharragoak garela. Nire forma fisikoa buztinez sortu zuten antzinako apaiz maiek, gizakirik zapaldu ez zuen kobazuloetatik jasotako lokatzarekin. Nire egitekoa uzta eta natura zaintzea da. Horrela, bizia hartzen dugu gure lurretatik arrotzak diren horiek uxatzeko. Agure aurpegia daukat, baina ikusi nautenek diote ume indigena bat naizela, hiruzpalau urtekoa, gu guztiok oso txikiak garelako. Nire azala lokatz gorria bezalakoa da, oinetako alpargatak eta oihal bat erabiltzen dut. Izaera bihurria dut eta atsegin dut jolastea eta gaiztakeriak egitea. Samurra ematen dut, baina beldurgarria ere izan naiteke. Maiak gara, Aluxeak, Mexiko, Guatemala eta Belizeko oihan-eskualdeetan bizi gara. Oihanean, milpetan eta zenoteetan bizi gara. Pozik egoteko, arreta eta eskaintzak behar ditut, batez ere gure lurraldeak inbaditzea bururatzen bazaizu. Zerbait eskaini nahi badidazu, pozola eta artoa ekar ditzakezu. Bestela, zure gauzak lapurtuko ditut, zure animaliei kalte egingo diet edo laborantzak hondatuko ditut. Baina... ezagutzen ez bazaitut, eta zaintzen ditugun lurretako batetik pasatzen bazara, “tolvanerak” eta zurrunbiloak eragin ditzaket, harriak botako dizkizut eta soinu arraroak entzungo dituzu, eta, ondorioz, zorabiatu egingo zara. Nire haserrea eragiten baduzu, hotzikarak, sukarra, beherakoa, buruko mina eta "haize-gaitza" eragingo dizkizut, eta H 'men edo chaman batek bakarrik sendatu ahal izango zaitu. Ez zaitez nahastu, ez diot existitzeari utzi, batzuek diote ikusi gaituztela. Norbaitek etxebizitza bat edo milpa bat eraikitzen badu gu bizi garen lekuan, eskaintzak utzi eta aldare bat egin beharko du guretzat. Eta inoiz txistu batzuk entzuten badituzu, ziurrenik, gu izango gara, lapurrak salatu nahian eta zelaiak zaintzen.
Aaluxo’ob, Alux, soy Aluxe, un espíritu de la naturaleza y he habitado la Tierra antes que los humanos, algunos dicen que somos más antiguos que el Sol. Mi forma física fue creada de barro por los viejos sacerdotes mayas, quienes recogían barro de las cuevas en las que nunca pisó mujer alguna, mi misión es la de cuidar la cosecha y la naturaleza. Así cobramos vida para ahuyentar a los intrusos de nuestras tierras. Tengo cara de anciano aunque quienes me han podido ver aseguran que parezco un niño indígena pequeño de tres o cuatro años porque todos nosotros somos muy bajitos, mi piel es como el barro rojo, calzo alpargatas y uso taparrabos. Tengo carácter travieso y me encanta jugar y hacer maldades. Parezco tierno pero también puedo ser aterrador. Somos mayas, Aluxes, habitamos las regiones selváticas de México, Guatemala y Belice. Vivimos en la selva, en las milpas y en los cenotes. Para mantenerme contento necesito de atenciones y ofrendas, especialmente si se te ocurre invadir nuestros territorios. Si quieres llevarme algo puedes llevarme pozol y maiz, de lo contrario robaré tus pertenencias, dañaré a tus animales o estropearé los cultivos. Pero... si no te conozco, y pasas por una de las tierras que custodiamos, puedo provocar tolvaneras, remolinos, te arrojaré piedras y escucharás sonidos extraños que harán que salgas despavorido. Si desatas mi ira, te provocaré escalofríos, fiebre, diarrea, dolor de cabeza e incluso “mal de aire” que solo podrá curarte un H’men o chaman. No te confundas, no he dejado de existir, hay quienes aseguran que nos han visto, pero lo que es seguro es que sí alguien construye una vivienda o una milpa donde yo vivo, debe dejar ofrendas y hacer un altar para nosotros, y si alguna vez escuchas de noche unos silbidos seguramente somos nosotros que estamos vigilando los campos y queremos delatar a los ladrones.

Lander Ayllón

Lander Ayllón dut izena, ilustratzailea naiz eta Amara auzoan bizi naiz. Ilustratzaile gisa hasi nintzenean, rocka izan nuen ardatz, izan ere, musika horren zale amorratua naiz. Geroago, testu-liburuen ilustrazioan espezializatu nintzen, eta animazio- eta karikatura-lanak ere egin ditut. Musikarekin eta gitarra jotzearekin asko gozatzen dut. “Lamiak eta Lloronak” egitasmoan parte hartzea oso esperientzia aberasgarria izan da.

Nire artelanak https://johnnyrisk.blogspot.com web-gunean ikus ditzakezue.

Me llamo Lander Ayllón, soy ilustrador y vivo en el barrio de Amara. Mis comienzos como ilustrador estuvieron enfocados hacia la temática rock, música de la que soy un gran aficionado. Más tarde me especialicé en la ilustración de libros de texto, también he realizado trabajos de animación y caricatura. Disfruto mucho con la música y tocando la guitarra. Participar en “Lamiak eta Lloronak” ha sido una experiencia muy enriquecedora.

Podéis ver mi obra en la página web https://johnnyrisk.blogspot.com.

Victoria López

Nire bihotza, leku askotan aldi berean dagoen arren, mexikarra naiz, amarakoa. 5 urte daramatzat Donostian nire senarar eta alaba txikiarekin batera. Nire kulturaren zati bat partekatzeko ideia gustatzen zait, eta horregatik naiz “Mexkadi etxea” elkarteko kidea (mexikarrak Euskadin). Kondaira eta mito ugarirekin hazi naiz, nire aitak ere aluxeei buruz hitz egiten zigun, eta naturaren kontserbaziorako haiengan sinesteak zuen garrantziari buruz.

Aunque mi corazón está en muchos sitios a la vez, soy mexicana. Llevo 5 años en Donostia junto a mi marido y mi pequeña hija. Me gusta la idea de compartir parte de mi cultura y por eso soy parte de la Asociación Mexkadi etxea, (mexicanos en Euskadi). He crecido con un montón de leyendas y mitos, mi padre solía contarnos también acerca de los aluxes y lo importante que era la creencia en ellos para la conservación de la naturaleza.