Cacao. Ghana.

Nola iritsi zen kakaoa Ghanara. 1870ean, Tetteh Quarshie izeneko Gold Coasteko (orain Ghana dena) errementari batek Fernando Po-ra (orain Ekuatore Ginea izango litzakeenera) bidaia abiatu zuen. Sei urte geroago, gutxi gora behera, Ghanara itzultzean, meloi formako kakao ale batzuk ekartzea erabaki zuen. Fernando Po-en misiolari bidai batean zegoela kontuan harturik, kontrol gunetik pasa zedin eskatu zitzaion mihatua izan zedin, bestelako herrialdeetatik zetozen etorkin guztiak bezelaxe. Une erabakikorra izan zen zalantzarik gabe, Fernando Po-ko kakaozko 6 ale hartu baitzituen. Beraz, egoera horretan, eta bera errementaria izanda, kakaoa lurrean jarri eta bere erramienta eta tresnekin estali zuen. Bere ideia bikainari esker, planak egoki funtzionatu zuen. Bere itzulerak, sei aste iraun zituen itsasontziz eta kakaoarekin itzuli zen. Gero Mampong Akuapimeko (Ghanako eskualde orientaleko) bere baserrian landatuz. Uztak, 3-5 urte behar izan zituen heldutzeko eta horren ostean, Mampong-eko herritarrek, Tete Quarshieren laguntzaren bidez kakaoa nola landu behar zuten ikasi zuten. Tamalez, Tetteh Quarshiek ezin izan zuen bere herrialdeko bi kakao-poltsaren lehen esportazio ofiziala ikusi 1893an, gabonetan hil baitzen, abenduaren 25ean. Gaur egun, kakaoa da Ghanako nekazaritza-esportazio nagusia eta baita Ghanako merkataritza-labore nagusia ere. Ghana da, egun, munduko bigarren kakao-esportatzailerik handiena.
Cómo llegó el cacao a Ghana. En 1870, un herrero de Gold Coast (lo que ahora es Ghana) llamado Tetteh Quarshie emprendió un viaje a Fernando Po (ahora Guinea Ecuatorial). Aproximadamente seis años después, en su regreso a Ghana, decidió traer unas mazorcas de cacao amelonado. Teniendo en cuenta que estaba en un viaje misionero en Fernando Po, se le pidió que pasara por el punto de control como cualquier otra persona que regresara a su país, para ser revisado. Fue un momento decisivo, ya que había cogido seis mazorcas de cacao de Fernando Po. Así que, en esta situación y siendo él herrero, puso el cacao en el suelo y lo cubrió con sus propias herramientas. Gracias a su brillante idea, su plan funcionó perfectamente. Durante seis semanas en barco, viajó de regreso a Gold Coast (Ghana) con el cacao y luego las plantó en su granja de Mampong Akuapim, en la región oriental de Ghana. La cosecha que madura de tres a cinco años comenzó a ser consumida por la gente de Mampong y luego supieron cómo cultivarla con la ayuda de Tetteh Quarshie. Lamentablemente, Tetteh Quarshie no pudo presenciar la primera exportación oficial de dos bolsas de cacao de su país en 1893, ya que murió en Navidad, el 25 de diciembre de 1892. Ahora el cacao es la principal exportación agrícola de Ghana y el principal cultivo comercial de Ghana. Ghana es ahora el segundo exportador de cacao más grande del mundo.

Zulma Martinez Luján

Oaxacan jaio nintzen, Mexikon. Oso txikitatik eduki izan dut arteari buruzko interesa. Haurra nintzela astebururo aitak margotzen jartzen gintuen ni eta nire anaiak, gero marrazki hauek oparitzeko. Ideia honekin hazi ginen eta oraindik ere familian ohitura hau mantentzen dugu. Horregatik, ikasi nuen pintura Mexiko Hiriko San Carlos Akademian. Gaur egun Intxaurrondon bizi naiz eta Gipuzkoako Arte Elkarteko kidea naiz. Erakusketa kolektiboetan parte hartu dut Mexikon, eta, Espainia, Frantzia eta Portugal zeharkatzen dituen erakusketa batean parte hartzen dut. Nire artelanak @g_i_z_a__polita Instagram kontuan ikusi ditzakezue.

Oaxacan jaio nintzen, Mexikon. Oso txikitatik eduki izan dut arteari buruzko interesa. Haurra nintzela astebururo aitak margotzen jartzen gintuen ni eta nire anaiak, gero marrazki hauek oparitzeko. Ideia honekin hazi ginen eta oraindik ere familian ohitura hau mantentzen dugu. Horregatik, ikasi nuen pintura Mexiko Hiriko San Carlos Akademian. Gaur egun Intxaurrondon bizi naiz eta Gipuzkoako Arte Elkarteko kidea naiz. Erakusketa kolektiboetan parte hartu dut Mexikon, eta, Espainia, Frantzia eta Portugal zeharkatzen dituen erakusketa batean parte hartzen dut. Podéis ver mis obras en la cuenta de Instagram @g_i_z_a__polita

Abdul Razak eta Joyce Abena

Abdul eta Joyce dugu izena eta Ghanakoak gara. 17 eta 5 urte daramazkigu Euskal Herrian. Intxaurrondon bizi gara eta gure seme Nikonim-ek Intxaurrondo Ikastolan ikasten du; gainera, Familia Laguna programan parte hartzen dugu. Erakusketan parte hartzea proposatu zigutenean oso interesgarria iruditu zitzaigun gure kultura ezagutarazteko.

Somos Abdul y Joyce y somos de Ghana. Llevamos 17 y 5 años en Euskal Herria. Vivimos en Intxaurrondo y nuestro hijo Nikonim estudia en Intxaurrondo Ikastola donde participamos en el programa Familia Laguna. Cuando nos propusieron participar en la exposición nos pareció muy interesante para dar a conocer nuestra cultura.